Suç duyurusu, bir suçun işlendiği şüphesiyle yetkili makamlara yapılan resmi bildirim işlemidir. Suç duyurusunun amacı, suç işlediği düşünülen kişilerin hukuk sistemi tarafından cezalandırılmasıdır. Ülkemiz hukuk sisteminde şiddete karşı hukuki önlemlerin başında suç duyurusu gelir. Şahıslar suç teşkil eden davranışları devletin ilgili birimlerine suç duyurusu yoluyla bildirebilir ve devlet bu hususu araştırmak zorundadır. Tabii adaletin yerine gelmesi için suç duyurusu yeterli değildir, çünkü masumiyet karinesi gereği kişinin suçu ispat edilinceye kadar kimse suçlanamaz.
Suç duyurusu, ciddi sonuçlara sebebiyet verebilecek bir adımdır ve bu nedenle suç duyurusunda bulunulmadan öncesinde dikkatle değerlendirilme yapılmalıdır. Haksız yere bir kişi hakkında suç duyurusunda bulunulması durumunda, kanunda yer alan tüm diğer şartların da mevcut olmasıyla birlikte iftira suçu meydana gelmiş olur. Bu nedenle suç duyurusunda bulunmadan önce mutlaka bir avukata danışılmalıdır.
Suç duyurusu şikâyet veya ihbar şeklinde yapılabilir. Bunların nitelikleri itibariyle aynı hukuki kavramı ifade ettikleri düşünülebilmektedir. Ancak ihbar ve şikâyet, farklı hukuki sonuçlar doğurmakta olan, birbirinden farklı hukuki kavramlardır.
a) İhbar Nedir?
İhbar, suç şüphelisinin veya ihbara konu edilen ve suç teşkil eden bir olayın yetkili makamlara bildirilmesidir. Herkes ihbarda bulunma hakkına sahiptir. Örneğin sokakta çıkan bir olayın, çevredeki vatandaşlar tarafından telefonla kolluk kuvvetlerine bildirilmesi şikâyet değil, ihbardır.
İhbar, herkes tarafından gerçekleştirilebilir. Bu anlamıyla şikâyetten ayrılmaktadır, Çünkü şikâyet, yalnızca şikâyet hakkı sahibi olan kişiler tarafından gerçekleştirilebilir.
b) Şikâyet Nedir?
Şikâyet, mağdur veya suçtan zarar gören kişiler tarafından yetkili makamlara bildirimde bulunulması ve faillerden şikâyetçi olunmasıdır. Şikâyette bulunma hakkı yalnızca mağdur ve suçtan zarar gören kişilere ait bir haktır. Üçüncü kişiler şikâyetçi olamaz, yalnızca ihbarda bulunabilir. Aynı şekilde şikâyetçi olma hakkına sahip olan bir kişi de şikâyetçi olmaksızın yalnızca ihbarda bulunabilir. Ancak bu kişilerin şikâyetçi olup olmamaları, suçun takibinin şikâyete bağlı olup olmamasına göre önem arz edecektir. Çünkü takibi şikâyete bağlı olan suçlar açısından şikâyette bulunulmaması ya da şikâyetten vazgeçilmesi durumunda, ilgili merciler tarafından suçlu hakkında resen işlem yapılamaz.
Suç Duyurusu Nereye Yapılır?
Suç duyurusu doğrudan savcılığa yapılabileceği gibi, il ve ilçe merkezlerinde polis karakoluna ve kırsalda jandarma karakoluna müracaat ile de gerçekleştirilebilir. Kolluk birimlerine yapılan suç duyuruları, derhal savcılığa iletilir. Suç duyuruları değerlendirecek ve gerekirse soruşturma evresini başlatacak olan merci, kural olarak Cumhuriyet savcısıdır. Ancak Ceza Muhakemesi Kanunumuzun 163. maddesinde sayılan istisnai hallerde sulh ceza hâkiminin de soruşturma işlemlerini gerçekleştirme yetkisi söz konusu olmaktadır.
Uygulamada savcılığa genellikle yazılı başvuru yapılabilmektedir. Sözlü olarak suç duyurusunda bulunmak isteyen vatandaşlar kolluk birimlerine(polis veya jandarma) yönlendirilmektedirler.
Suç Duyurusu Nasıl Yapılır?
Suç duyurusu sözlü veya yazılı olarak yapılabilir; mümkünse bir dilekçe ile yazılı olarak yapılması ve dilekçe ekinde suç duyurusuna konu edilen olaya ilişkin elde mevcut olan delillerin eklenmesi tavsiye edilmektedir. Ancak sözlü olarak gerçekleştirilen suç duyurusu akabinde soruşturma dosyasına sonradan beyan dilekçesi veya delil dilekçesi gibi dilekçeler verilebilir ve bu dilekçeler ekinde ilgili deliller dosyaya sunulabilir.
Suç duyurusu, bir avukata çıkarılacak vekâletname ile birlikte avukat yardımıyla da sağlanabilmektedir. Suç duyurusunun bu şekilde yapılması, zorunlu olmasa dahi, hak arayışı içerisinde olan(özellikle şikâyetçi olacak olan ve daha sonra kovuşturma aşamasında katılma talebinde bulunacak olan) tüm vatandaşlara tavsiye edilmektedir.
Suç duyurusunda bulunan kişinin, suç failinin kimliğini biliyor olması ya da bu kişiyi bizzat tanıyor olması gerekmez. Suç konusu olayın doğru bir şekilde anlatılması ve elde mevcut olan delillerin kolluk birimleri ya da savcılık makamına usulüne uygun bir şekilde ulaştırılması yeterli olacaktır. Böylece suç failinin kimliğinin, soruşturma evresi çalışmaları sonucunda yetkililer tarafından elde edilebilmesi kolaylaşacaktır.
Kimler Suç Duyurusunda Bulunabilir ve Kime Karşı Bulunabilir?
Yukarıda ihbar ve şikâyet ayrımında belirtmiş olduğumuz gibi, suça konu bir olayın yetkililere(Kolluk birimlerine veya doğrudan savcılığa) ihbar edilmesi herkes tarafından gerçekleştirilebilir. Ancak şikayet, yalnızca mağdur veya suçtan zarar gören tarafından gerçekleştirilebilir.
Aleyhine suç duyurusunda bulunulan kişi, suç duyurusuna konu edilen olayın faili olan kişi olmalıdır. Aksi takdirde somut olayın özelliklerine göre iftira suçunun söz konusu olması gündeme gelebilir. Suç duyurusunda bulunan kişinin, şüpheliyi tanıması gerekmez. Yalnızca suça konu bir olayın ihbar edilmesi amacıyla suç duyurusunda bulunulabilir. Bu durumda şüphelinin kimliği, soruşturmaya ilişkin çalışmalar sonucunda açığa çıkarılmaya çalışılır.
Suç Duyurusunda Bulunmada Zamanaşımı var mıdır?
Takibi şikâyete bağlı suçlar açısından 6(altı) ay içerisinde şikâyette bulunulması gerekmektedir. Bu süre, şikâyet hakkı sahibinin(mağdur veya suçtan zarar gören) suç fiili ile failini öğrenmesinden itibaren başlar ve her halde dava zamanaşımı süresinin geçmesiyle birlikte sona erer.
Takibi şikâyete bağlı olmayan suçlar açısından ise dava zamanaşımı süreleri dâhilinde şikayet veya ihbarda bulunulması gerekmektedir.
Suç Duyurusunda Masrafı Ne kadardır?
Suç duyurusunda bulunmak, başlı başına herhangi bir ücrete tabii değildir. Dolayısıyla kolluğa veya doğrudan savcılığa yapılan başvurulardan dolayı vatandaştan herhangi bir ücret alınmamaktadır. Ancak bu işlemlerin yapılması, bir avukat aracılığıyla sağlanıyorsa, avukatlık ücreti söz konusu olacaktır.
Suç Duyurusunun Sonuçları
Suç duyurusunda bulunulması akabinde Cumhuriyet savcısı veya Ceza Muhakemesi Kanunumuzun 163. maddesinde sayılan istisnai hallerde sulh ceza hâkimi tarafından soruşturma evresine geçilir ya da Ceza Muhakemesi Kanunumuzun 158. maddesinin 6 fıkrasında yer alan şartların varlığı halinde soruşturma yapılmasına yer olmadığının anlaşılmasıyla birlikte soruşturmaya yer olmadığına dair karar(SYOK Kararı) verilir. Soruşturma evresi sonucunda iddianamenin hazırlanması ve kabulü akabinde kovuşturmaya geçilir; yapılan yargılama sonucunda sanığın suçlu olduğu anlaşılırsa, işlemiş olduğu suçun karşılığı olan cezai yaptırıma hükmedilir.
Anlatılan tüm süreçte mutlaka bir avukata danışılmalıdır.
ÖRNEK SUÇ DUYURUSU DİLEKÇESİ
…….. CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA
ŞİKAYETÇİ İSİM SOY İSİM TC :
ADRESİ :
ŞİKAYET EDİLEN :
SUÇ TARİHİ :
SUÇ YERİ :
AÇIKLAMALAR :
DELİLLER :
İSTEM VE SONUÇ : Yukarıda ayrıntılı izah ettiğim üzere şüpheli hakkında suçtan soruşturma yürütülmesini ve kamu dava davası açılmasını arz ve talep ederiz.
ŞİKAYETÇİ İSİM SOY İSİM İMZA