Günümüzde internet üzerinden alışveriş yapmak yani bir e ticaret ortamında alışveriş
yapmak, tüketiciler için büyük bir kolaylık sağlamaktadır. Ancak, e-ticaret dünyasında dikkate
almanız gereken bir dizi hukuki konu vardır. Bu makalede, e-ticaret ve hukuk arasındaki
ilişkiyi anlamak için bilmeniz gereken temel konuları hem satıcı açısından hem tüketici
açısından ele alacağız.
1) E-ticaret siteleri ve hukuki yükümlülükleri:
E-ticaret işletmeleri belirli yasal yükümlülüklere tabidir. Müşteri bilgilerinin korunması,
gizlilik politikaları ve tüketici hakları fatura ve vergi gibi konularda işletme sahipleri bilinçli
olmalıdır.
a) Siparişten önceki yükümlülükleri: E ticaret siteleri siparişten önce şirketin e-posta adresi,
telefon numarası, işletmenin ismi veyahut tescili olan bir marka, ticaret unvanı, MERSİS
numarası ve adresi gibi bilgileridir. Bununla birlikte bir ön bilgilendirmede bulunmalıdır. Bu
ön bilgilendirme içerisinde ürünün veya hizmetin nitelikleri nakliye ve vergi masrafları fiyatı
ve cayma veya uyuşmazlık söz konusu olduğunda gidilecek yolu açıklamalıdır.
Son olarak cayma hakkının ön bilgilendirmede veya mesafeli satış sözleşmesinde gösterilmesi
ve siparişin onayından önce o siparişin genel olarak özetini göstermesi gerekmektedir.
b) Siparişten sonraki yükümlülükleri: Sipariş sonrasında verilen ürün veya hizmetin
elektronik bir ortamda bu siparişin alındığına dair bilgi vermesi gerekmektedir. Bununla
birlikte siparişin tamamlanmasıyla mesafeli satış sözleşmesinin tüketiciye elektronik ortamda
veya fiziki ortamda paylaşılması gerekmektedir.
Son olarak sipariş edilen ürün veya hizmetin belirtilen süre içerisinde tüketiciye teslim
edilmesi gerekmektedir aksi takdirde tüketicinin bu hususta sözleşmeyi feshetme, yasal
gecikme faizi ile birlikte ödemiş olduğu ürün bedelini talep etme hakkı vardır.
2) TÜKETİCİ HAKLARI:
E ticaret üzerinden alışveriş yaparken tüketicilerin hakları oldukça önem arz etmektedir. İade
politikaları, Garanti koşulları, arıza durumunda neler yapılması gerektiği ve bu tarz konularda
tüketicilerin hangi haklara sahip olduğunun bilincinde olmak gerekmektedir.
a) Cayma(İade) Hakkı: Online şekilde yani internet üzerinden alışveriş yapan tüketicilerin
ürün eline ulaştıktan sonra 14 günlük süreç içerisinde ürünü geri iade hakkı yasal olarak
tanınmıştır. Bu yüzden internet üzerinden satın alındığınız ve memnun kalmadığınız ürünü 14
gün içerisinde geri ilgili firmaya gönderebilirsiniz. İlgili kargo ücreti ile birlikte ödemiş olduğu
ürün fiyatını ilgili firma size geri ödemekle yükümlüdür.
b) Teslimat sırasında: Teslimat sırasında tüketici ürünü açarak kontrol etmelidir. Hasarlı veya
eksik bir ürün söz konusu ise kargo görevlisine Hasar Tespit Tutanağı hazırlatma hakkına
sahiptir. Bununla birlikte ürünün faturası ürünle birlikte gelmemiş ise tüketici ürünü
almamalıdır aksi takdirde ürünü geri iade edememe gibi bir problemle karşılaşabilirsiniz.
c) İletişim bilgisi alma hakkı: Ürün veya hizmet satın alacağınız bir e ticaret sitesi iletişim
bilgilerini vermek zorundadır.
d) Garanti belgesi talep etme hakkı: İlgili satış sözleşmesinde garanti belgesinin de yer
alması gerekmektedir eğer yok ise tüketicinin böyle bir talep hakkı vardır. Özellikle böyle bir
problem söz konusu olduğunda tüketici garanti belgesi sayesinde kiminle muhatap olması
gerektiğinin farkında olacaktır.
e) Ayıplı ürün veya hizmet: Çok sık rastlanan bir durumdur. Online ortamda size gösterilen
ürün veya hizmet tüketiciye gönderilen ürün veya hizmet ile aynı değilse satılan ürün ayıplı
kabul edilir.
Burada iki husus vardır açık ayıp ve gizli ayıp; açık ayıp gözle görülür hasar veya farklılıktır bu
durumda tüketiciler yaşadıkları problemi 30 gün içerisinde satıcıya iletmek zorundadırlar.
Gizli ayıp ise hemen fark edilemeyecek kullanım sırasında meydana gelebilecek cinsten olan
bir ayıptır. Bu durumda ise tüketici 2 yıl içerisinde ilgili problemi satıcı firmaya bildirmek
zorundadır aksi takdirde ürünü kabul etmiş sayılır. Satıcı firma ise aynı ürünü göndermek,
yenisi ile değiştirmek, hediye çeki, indirim gibi seçenekler sunmakla yükümlüdür. Tüketici
herhangi bir tanesini seçebilir.
f) Ön Bilgilendirme Formu ve Mesafeli Satış Sözleşmesi: Tüm e ticaret sitelerinin
tüketicilerine sunmakla yükümlü olduğu belgelerdir. Bu belgelerin yokluğu tüketici hukukuna
aykırıdır.
g) Tüketici Sorunları Hakem Heyeti: Tüketiciler 2023 yılı itibariyle değeri 66.000(altmışaltı
bin) Türk lirasının altında olan Tüketici uyuşmazlıklarında Tüketici sorunları hakem heyetine
başvurabilirler. Bu değerin üzerinde ise doğrudan Tüketici mahkemesine başvuruda
bulunabilirler.
3) Veri Gizliliği ve Güvenlik: E ticaret sitelerinin tüketicilerinin veri gizliliğine ve keza
güvenliğine dikkat etmesi gerekmektedir. Bunun için e ticaret sitelerinin çeşitli politikaları
olmalıdır bunlara SSL sertifikaları, Güven damgaları, 3D Secure, E- ticaret alt yapısı örnek
olarak verilebilir. Aksi takdirde tüketicilerin ve internet sitesinin; Kişisel verilerin korunması
kanunu kapsamında ve farklı hallerde Kimlik bilgileri, Kredi kartı bilgileri, Müşteri veri
tabanının çalınması, Kredi kartı sahtekarlığı, internet sitesine virüs bulaştırılması, firmaya ait
gizli dosyaların çalınması gibi hususlar söz konusu olabilir.
4) Fatura ve Vergi Yükümlülüğü: İnternet üzerinden mal veya hizmet satan kişilerin bazı
vergilere tabii olduğu ve fatura düzenlemesi gerektiği açıktır. Burada E faturaya geçiş
zorunluluğu hakkında 3 milyonluk bir sınır bulunmaktadır. Yıllık cirosu 3 milyonun altında
olan firmalar gönüllü olarak üzerinde olan firmalar ise zorunlu olarak e fatura ve e arşiv
kullanması gerekmektedir. 2022 yılı brüt satış hasılatı 3 milyon TL’yi aşan ve 1 Temmuz
2023’de e-fatura ve e-arşiv sistemine geçen firmalar ise 1 Ocak 2024 tarihinde e-defter
uygulamasına geçmek zorundadır. Vergi hususunda hangi gelirlerinin vergilendirilmesi
gerektiğini düzenleyen kanunlar açıktır.
5) Rekabet Hukukuna Dair: E ticaret kapsamında rekabet hukukuna dair en çok karşılaşılan
şey hakim durumu kötüye kullanmadır. Bununla birlikte elbette aşırı fiyatlamanın da söz
konusu olduğunu söyleyebiliriz. Rekabet kurumu pazarın rekabetçiliğini artırmak ve koruma
amacı gütmesi sebebiyle tüketicilerin haklarını da bu yönde korumayı amaçlamaktadır.
Bu sebeple satılan ürünün fiyatının belirlenmesi de hukukun içerisine dahil olan bir konudur.
Bu yönde ilgili hükümlere dikkat edilmeli ona göre bir fiyat politikası izlenmelidir. Tüketici
açısından ise bu durum şikayet edilebilirdir.
6) İfade Özgürlüğü: E ticaret kapsamında ifade özgürlüğü denilince akla gelen ilk şey elbette
ürüne dair yazılan yorumlar olur bununla birlikte satıcının ifade özgürlüğü kapsamına giren
şeyler de dahil olmak üzere tüm bunların çeşitli sorumluluklar ve sınırlamalarla birlikte
geldiği hukuki açıdan bilinmesi gerekir.
Satıcıların ifade özgürlüğünü desteklerken aynı zamanda topluluk kurallarını yerel yasal
düzenlemeleri de göz önünde bulundurmalıdır. İfade özgürlüğü düşüncelerin serbest bir
şekilde ifade edilmesini sağlar ancak tüm bu ifadelerin hukuki sınırlar içerisinde olması
gerekmektedir.
GENEL OLARAK;
E-ticaret, çağımızın hızla gelişen dijital dünyasında tüketicilere geniş bir ürün yelpazesi ve
kolay erişim sağlamak için mükemmel bir araçtır. Ancak, bu çevrimiçi alışveriş dünyasında,
işletmelerin ve tüketicilerin karşılaştığı hukuki yükümlülüklerin farkında olmak oldukça
önemlidir.
Makalemizde, e-ticaretin başlangıcından siparişin teslimine kadar olan süreçte karşılaşılan
hukuki zorlukları detaylı bir şekilde ele aldık. Tüketiciler olarak, çevrimiçi alışveriş yaparken
haklarımızı bilmeli ve işletmeler olarak da, müşteri memnuniyetini sağlamanın yanı sıra
hukuki düzenlemelere uyum konusunda dikkatli olmalıyız. E-ticaretin bu karmaşık
dünyasında, şeffaf olmak, müşteri gizliliğini korumak ve güvenli bir alışveriş ortamı sağlamak,
sadece yasal düzenlemelere uymakla kalmaz, aynı zamanda uzun vadeli başarı için temel
taşlardır.
Sonuç olarak, e-ticaretin hukuki yükümlülükleri, bu dinamik sektörde faaliyet gösteren
herkesin bilmesi ve anlaması gereken bir konudur. Bu bilgiler, tüketicilerin güvenini
kazanmanın yanı sıra işletmelerin sürdürülebilir büyüme ve başarı elde etmelerine yardımcı
olacaktır.
Stj. Av. Yusuf TAŞCI