Bu yazımızda borçlu olan mirasçının diğer mirasçılarla el birliği mülkiyeti ile sahip olduğu mallara karşı alacaklı tarafından haciz konulduktan sonra, borçlu olmayan mirasçıların hangi hukuki yollar ile kendilerine de ait olan mala karşı iddiada bulunabileceklerini ele alacağız.
Öncelikle diğer mirasçılar borçlu mirasçıya karşı konulan haciz işlemine istihkak iddiasında bulunabilmektedir. Bu durumda açılacak dava, istihkak davasıdır. Borçlu olmayan mirasçılar, haczedilen aracın kendilerine ait olduğunu ileri sürerek bu davayı açarlar.
Aşağıda detaylı şekilde açıklamış bulunmaktayız.
Miras Payı Üzerinden Haciz Ne Demektir?
Bir kişi vefat ettiğinde, onun mal varlığı yasal mirasçılarına geçer. Ancak bu geçiş anında mallar mirasçılar arasında paylaştırılmış olmaz. Tüm mal varlığı, mirasçılar arasında ortak (elbirliği) mülkiyet şeklinde olur.
Bu sırada, mirasçılardan birinin daha önceki kişisel borçları nedeniyle, alacaklıları icra takibi başlatıp miras payı üzerine haciz koyabilir. Diyelim ki ölen kişinin arabası var. Mirasçılardan biri borçluysa, alacaklı bu araç üzerinde onun payı kadarına haciz koyabilir.
Haciz Konulan Araç Diğer Mirasçılara da Ait, Ne Yapmalıyız?
İşte burada önemli bir hak devreye girer: İstihkak iddiası.
Eğer bir mal haczedildiyse ama o malın tamamı borçluya ait değilse, borçlu olmayan diğer kişiler (örneğin diğer mirasçılar) icra dosyasına giderek, “Bu mal bana da ait, borçlu sadece belli bir payın sahibi. Haciz işlemi yanlış ya da eksik uygulanıyor.” diyerek itiraz edebilir.
Bu itiraz yazılı olarak yapılır ve buna istihkak iddiası denir.
İstihkak İddiası Nasıl Yapılır?
Haczin öğrenildiği tarihten itibaren 7 gün içinde icra müdürlüğüne başvuru yapılmalıdır.
Mirasçılar, araca ortak olduklarını ve borçlunun sadece belirli bir payının olduğunu belgeleyerek itirazlarını sunarlar.
İcra müdürlüğü bu iddiayı alacaklıya bildirir.
Alacaklı bu itirazı kabul ederse, haciz sadece borçlunun payı kadar kalır.
Alacaklı itirazı reddederse, bu durumda çözüm için istihkak davası açılır.
İstihkak Davası Nedir?
İstihkak davası, haczedilen malın borçluya ait olmadığını ya da sadece bir kısmının borçluya ait olduğunu ispatlamak amacıyla açılan bir davadır.
Davacı, malın ya tamamının ya da bir kısmının kendisine ait olduğunu iddia eder. Örneğin, “Aracın sadece 1/4’ü borçluya ait, kalan 3/4’ü bize ait” diyorsanız, dava konusu o 3/4’lük pay olur.
Davanın Hukuki Niteliği Nedir?
İstihkak davası, İcra ve İflas Kanunu’nun (İİK) 97/a maddesi uyarınca açılır.
Amaç, haczedilen malın borçluya değil, davacılara ait olduğunu kanıtlamaktır.
Dava, hacizden haberdar olunan tarihten itibaren 7 gün içinde açılmalıdır.
Dava değeri konusunda şu ayrımlar yapılabilmektedir.
Davacı, tüm aracın kendisine ait olduğunu iddia ediyorsa → dava değeri aracın tamamının değeri olur.
Davacı, sadece borçlu dışındaki paya ilişkin hak iddia ediyorsa → dava değeri sadece kendi payına düşen kısım olur.
Ancak somut olayda, haciz sadece borçlu mirasçıya ait paya yönelik konulmuşsa ve diğer mirasçılar yalnızca kendi paylarını korumaya çalışıyorlarsa, o zaman:
Dava değeri, borçluya düşen pay dışındaki paydır.
Ama uygulamada bazı mahkemeler aracın tamamının değerini dava değeri olarak kabul edebilmektedir, çünkü istihkak davası malın tamamına ilişkin sahiplik iddiası gibi değerlendirilmektedir. Bu nedenle:
Tedbirli yaklaşım olarak, dava dilekçesinde aracın tamamının değerini dava değeri olarak göstermek, ancak duruşmada veya ön incelemede açıklama yaparak davanın sadece borçlunun payı dışındaki kısma yönelik olduğunu belirtmek daha sağlıklı olacaktır. İşbu hususta mutlak şekilde profesyonel destek alınız.
İstihkak Davasını Kimler Açabilir?
Mirasçılar (borçlu olmayanlar)
Aracın miras dışında başka bir hak sahibine ait olduğunu iddia eden kişiler
Davada Yetkili ve Görevli Mahkeme Hangisidir?
İstihkak davası, haczin yapıldığı icra dairesinin bağlı olduğu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılır.
İstihkak İddiasında Bulunmazsak Ya da Dava Açmazsak Ne Olur?
Eğer itiraz ettiniz ama süresi içinde istihkak davası açmazsanız, mal tamamen borçluya aitmiş gibi işlem görür. Bu da demektir ki arabanın tamamı satılır ve borçlunun alacaklısına ödeme yapılabilir.
Belirtmek gerekir ki işbu davalar hem icra hukuku hem de miras hukuku bilgisini gerektirmektedir. Profesyonel destek almanızı ve bir avukata danışmanızı tavsiye ederiz.
Av. EMRULLAH ÖZALP